„Reymontówka przedwczoraj, wczoraj i dziś - historia szkoły”
„W roku szkolnym 1922/23 została otwarta w Radomsku 4-klasowa Męska Szkoła Powszechna. Nauka odbywała się w lokalu szkoły im. St. Jachowicza przy ul. Bugaj, zajmując izby na parterze.” - tak brzmi pierwszy wpis w kronice Publicznej Szkoły Podstawowej nr 4 im. Władysława St. Reymonta.
Od tej pory minęło 100 lat, nie ma śladu po dawnych koszarach (stajniach) wojskowych, w miejscu których mieści się budynek szkolny. Początkowo w parterowym budynku były 2 szkoły - nr 1 i nr 4, ale gdy w 1925 r. miasto wybudowało piętro, w północnej części budynku znalazła się szkoła im. T. Kościuszki, a w południowej części - szkoły: im. M. Konopnickiej oraz im. Królowej Jadwigi. Początki były trudne, gdyż w budynku nie było ogrzewania i zimą lekcje odbywały się przy blaszanych piecykach, a uczniowie i nauczyciele siedzieli w paltach. Dopiero w 1929 r. urządzono centralne ogrzewanie, a także pracownię przyrodniczą i robót ręcznych dla dziewcząt i chłopców.
2 września 1939 r. w czasie bombardowania Radomska szkoła uległa częściowemu uszkodzeniu - bomba przebiła dach i sklepienie nad izbą szkolną i kancelarią. Ponieważ budynek zajęli Niemcy, dzieci uczyły się w zlikwidowanej szkole żydowskiej przy ul. 1 Maja - Strzałkowskiej, później w lokalu przy ul. Reymonta, a ostatecznie we wsi Folwarki (3 dni w tygodniu do końca wojny); zamiast podręcznika do języka polskiego uczniowie korzystali z czasopisma „Ster”. W okresie II wojny światowej w Radomsku we wszystkich szkołach było zatrudnionych 35 nauczycieli. Do zakończenia II wojny światowej siedmioklasowa Szkoła Powszechna nr 4 liczyła około 600 uczniów.
W styczniu 1945 r. „Reymontówka” odzyskała budynek przy ul. Szkolnej i już od lutego na piętrze, w północnej części odbywały się lekcje. Grono pedagogiczne liczyło 10 osób; w wyniku zawirowań wojennych zmniejszyła się liczebność szkoły - w pierwszym roku szkolnym po wojnie liczyła ok. 400 uczniów.
Od początku funkcjonowały w niej organizacje młodzieżowe: PCK, chór, spółdzielnia uczniowska, harcerstwo, świetlica.
Od chwili założenia szkoły w 1922 r. pierwszym dyrektorem - przez 40 lat - był p. Kazimierz Kupczyński.
Za jego kadencji szkoła zyskała salę gimnastyczną i boisko (budowa rozpoczęta w 1958 r., została zakończona w 1962 r. w ramach czynu społecznego). Od 1948 r. funkcjonowała już jako szkoła ośmioklasowa. Jako jedyna szkoła w mieście posiadała prawdziwą scenę teatralną, na której wystawiano przedstawienia w prawdziwych strojach sprowadzanych z teatru w Częstochowie. W latach 60. szkoła rozrastała się, przybywało uczniów i nauczycieli. Powstawały nowe pracownie, m.in. modelarnia lotnicza, szkoła zakupiła pianino, akordeony, mandoliny, pralkę elektryczną, maszyny do szycia, kuchnię, telewizor.
Drugi dyrektor szkoły - p. Hieronim Magiera - objął stanowisko w roku szkolnym 1962/63 i zajmował je do 1985 r. przez 23 lata.
W tym okresie działał zespół muzyczny, który odnosił sukcesy na ogólnopolskich konkursach (w 1966 r. na IV Harcerskim Festiwalu Zespołów Artystycznych zespół wokalny pod kierunkiem p. Władysława Kwietnia zajął II miejsce i wygrał 20-dniową wycieczkę do ZSRR; w 1968 r. na Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Żołnierskiej zespół z „Czwórki” otrzymał wyróżnienie).
Do lat 70. XX w. Szkoła Podstawowa nr 4 była dużą szkołą, liczącą średnio 600-700 uczniów w 16-17 oddziałach, przy 23-osobowym gronie pedagogicznym.
25 kwietnia 1971 roku w 50-lecie swego istnienia otrzymała sztandar ufundowany przez rodziców.
W roku szkolnym 1978/79 PSP nr 4 rozpoczęła funkcjonowanie jako szkoła dziesięcioletnia (10-klasowa), a w roku następnym wzbogaciła się o „zerówkę” i ognisko przedszkolne.
Od 1 sierpnia 1977 r. do 1980 r. trwał remont kapitalny szkoły. Przez ten czas uczniowie uczyli się w budynkach II LO i Technikum Elektrycznego, a lekcje rozpoczynały się o 13.40. W roku szkolnym 1980/1981 oddano do użytku wyremontowaną szkołę, w której mieściła się już tylko Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4.
W latach 1985-1991 dyrektorem szkoły był mgr Jan Sobczyk.
Szkoła zajmowała wtedy pod względem liczby uczniów trzecie miejsce w Radomsku.
W 1990 r. zatrudnionych w niej było 84 pracowników, w tym 64 nauczycieli. Zajęcia odbywały się w godzinach 800-1720.
Zakupiono wówczas sprzęt dydaktyczny do wielu nowych pracowni przedmiotowych oraz wyposażono salę dla oddziałów przedszkolnych. W ramach przedmiotu praktyki uczniowskie odbywały się zajęcia z tkactwa artystycznego.
Uczniowie zdobywali czołowe miejsca w pozaszkolnych konkursach przedmiotowych oraz zawodach sportowych. Wszyscy absolwenci ubiegający się o przyjęcie do szkół średnich zdawali egzaminy z dobrym wynikiem.
W szkole mocno rozbudowane były zajęcia pozalekcyjne. Prężnie działało harcerstwo - wszyscy uczniowie najpierw należeli do zuchów, a potem do drużyn harcerskich. Tradycją szkoły stały się biwaki, wycieczki i rajdy harcerskie, a także udział w uroczystościach państwowych.
Wybudowano również szatnię, gdyż do tej pory ubrania wieszano na korytarzach szkolnych.
Od 1991 r. do 2007 r. funkcję dyrektora szkoły sprawowała mgr Jolanta Mossur.
25.04.1994 r. po raz pierwszy w naszej szkole zorganizowano obchody Zbrodni Katyńskiej i tak nawiązaliśmy współpracę ze Stowarzyszeniem Rodzina Katyńska Ziemi Piotrkowskiej, która trwa do dziś, a wzbogacona została o Konkurs Katyński dla uczniów gimnazjum. Lata 90. rozwinęły aktywność szkoły o akcje, m.in.: WOŚP, Dzień Ziemi, Sprzątanie świata, Dni Lasu, a także wyjazdy na Zielone Szkoły. W 1997 r. uruchomiono radiowęzeł, który urozmaicił życie naszej placówki. W latach 80. i 90. w szkole zaczęli pracować nauczyciele, z których część uczy do dnia dzisiejszego.
Przez lata szkoła wrosła w krajobraz i serca mieszkańców; przetrwała wojnę i okupację, współgospodarzenie z trzema innymi szkołami w budynku, do którego prowadziły cztery wejścia, by w 1999 r. doczekać się reformy oświaty i utworzenia gimnazjum - z ośmioklasowej została sześcioklasową szkołą podstawową.
22.04.2002 r. jubileusz 80-lecia „Czwórki” obchodzono w atmosferze zagrożenia likwidacją. Dzięki zaangażowaniu wielu osób, w tym dyrektor szkoły p. J. Mossur, rodziców i okolicznych mieszkańców, szkoła istnieje nadal, tworząc z Publicznym Gimnazjum nr 2 od 1 września 2003 r. Zespół Szkolno-Gimnazjalny nr 3 w Radomsku. Wtedy też placówka przeszła kolejny remont - wymieniono okna, ocieplono budynek, otynkowano i pomalowano - w charakterystyczne dla wszystkich szkół w mieście - kolorowe pasy. Zespół zyskał też dwie nowe pracownie komputerowe oraz Izbę Patrona. W nowym tysiącleciu zapoczątkowano w zespole coroczne konkursy międzyszkolne, zarówno w gimnazjum, jak i w podstawówce, np. Międzyszkolny Konkurs Czytelniczy „Poeci Dziecięcej Radości” dla uczniów klas II PSP (organizowany w bibliotece szkolnej od 2004 r.).
Władysław Stanisław Reymont jest patronem Publicznej Szkoły Podstawowej nr 4 od początku jej istnienia. W 2005 r. PG nr 2 przyjęło imię noblisty. Świętem szkoły są Dni Patrona, organizowane co roku w grudniu, które od Roku Reymontowskiego (2000 r.) zyskały szerszy wymiar dzięki pomnikowi pisarza ulokowanemu niedaleko naszej szkoły - na skwerze u zbiegu ulic Narutowicza i Kościuszki. W 2001 r. nasza szkoła została uhonorowana opieką nad pomnikiem patrona.
Nowy rozdział w życiu „Reymontówki na Bugaju” rozpoczęła kolejna dyrektor zespołu - dr Izabela Iwanowicz.
W roku szkolnym 2007/2008 założono stronę internetową szkoły www.zsg3radomsko.edu.pl (aktualnie www.psp4.radomsko.pl) i zorganizowano Festyn Szkolny, z którego dochód przeznaczono na remont placówki.
Zmiany widać było co roku, ponieważ kolejne festyny szkolne przyciągały coraz więcej osób i sponsorów. Dzięki znakomitemu zarządzaniu placówką i dysponowaniu środkami finansowymi oraz zaangażowaniu uczniów, nauczycieli i rodziców możliwa była wymiana komputerów i remont dwóch pracowni komputerowych, wyposażenie szkoły w cztery tablice interaktywne, stworzenie pracowni multimedialnej i językowej oraz świetlicy dla młodszych dzieci. Wyremontowano kuchnię, szatnie uczniowskie, toalety w szkole i przy sali gimnastycznej; wymieniono meble w salach lekcyjnych oraz oświetlenie. Największy remont przeszła sala gimnastyczna (w 2010 r.), z której zostały jedynie ściany - od podłogi aż po dach wymieniono wszystko i wyposażono w nowe, składane kosze oraz rozkładaną kurtynę i nową instalację elektryczną.
O „Reymontówce na Bugaju” zaczęło być głośno w Radomsku, gdy od 2009 r. do 2011 r. realizowaliśmy wspólnie ze szkołą z Anglii i Włoch Międzynarodowy Partnerski Projekt pt. „Healthy lives - healthy planet” („Zdrowe życie - zdrowa planeta”) programu Comenius „Uczenie się przez całe życie”, który otrzymał dofinansowanie 24 tys. euro. W 2009 r. rozpoczęliśmy projekt pt. „Pierwsze uczniowskie doświadczenia drogą do wiedzy”- również finansowany w ramach EFS. W 2010 i 2011 r. realizowaliśmy trzy kolejne projekty - „O uśmiech dziecka”, „Kabecjanie dają radę ” oraz „Trzymaj formę!”.
W zespole wydawana jest gazetka szkolna „ZSG, czyli Zupełnie Szkolny Gadżet Każdego Ucznia”, młodzież uczestniczy w akcjach charytatywnych i happeningach, promując zdrowe życie, ekologię, bezpieczeństwo na drodze, wolontariat oraz pamięć dla przeszłości i szacunek dla ojczyzny. Co roku odbywają się szkolenia z udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, spotkania z funkcjonariuszami Straży Miejskiej, Policji oraz innymi specjalistami, wycieczki i zajęcia terenowe w lesie; od wielu lat szkoła uczestniczy w akcjach profilaktycznych, np. „Szkoła bez przemocy”, „Zachowaj trzeźwy umysł”, „Jeźdź z głową w kasku”, „Bardziej widoczny - bardziej bezpieczny”, sadzi drzewa, dba o środowisko.
Podsumowaniem działalności ekologicznej jest otrzymany w 2011 r. certyfikat I stopnia międzynarodowego programu EKOSzkoła - „Lokalne Centrum Aktywności Ekologicznej”.
Tradycje ekologiczne podtrzymywane są przez realizowane co roku projekty dofinansowane ze środków WFOŚiGW w Łodzi: w 2012 r. stworzyliśmy Ekopracownię - koszt zadania 44 576,00 zł, a w kolejnych latach szkoła realizowała programy edukacji ekologicznej - w 2015/2016 r. „Szkoła w terenie” (14 800,00 zł), w 2018/2019 r. „Nie przelewaj! Jak racjonalnie korzystać z wody” (23 205,30 zł), w 2020/2021 r. „Droga śmiecia. Nauka selektywnej zbiórki i wykorzystywania odpadów” (24 165,00 zł), zyskując środki na doposażenie pracowni oraz organizację wycieczek, zajęć terenowych i zielonych szkół.
Ostatnie dziesięciolecie to rozwój w dziedzinie cyfryzacji, a więc realizacja w szkole innowacji, m.in. „Czwórka programuje i wiedzę zyskuje” w 2016/2017 r. czy „Nauczanie przez kodowanie” w 2019/2020 r., a także udział uczniów w warsztatach z robotyki i zajęciach programowania w Scratch. Szkoła jest obecna w mediach lokalnych i społecznościowych.
2012 r. to obchody 90-lecia istnienia Reymontówki na Bugaju, obfitujące w konkursy szkolne i międzyszkolne, tworzenie filmu i prezentacji o szkole, a także huczny jubileusz, zaczynając od mszy św. w kościele farnym i przejazdu bryczkami przez miasto, witanie wszystkich gości chlebem i solą przez młodą Jagnę i Borynę oraz spektakl pt. „Wesele Boryny”, a na zakopaniu kapsuły czasu kończąc. Bogactwo strojów i niezwykła scenografia oraz fantastyczny występ uczniów obu szkół - podstawowej i gimnazjum - długo były komentowane w prasie i lokalnej telewizji.
W 2015 r. szkoła świętowała 91. rocznicę śmierci patrona szkoły. Uroczystości rocznicowe trwały nieprzerwanie od 25 listopada, a uczniowie mogli poznać sylwetkę pisarza Ziemi Radomszczańskiej, uczestnicząc w konkursach, czytaniu fragmentów prozy, tańcach czy redagując specjalne wydanie gazety szkolnej. Zwycięzcom Wielkiego Reymontowskiego Dyktanda oraz I Międzygimnazjalnego Konkursu Matematycznego „Reymont w liczbach” wręczono podczas gali nagrody i dyplomy.
Przyznanie Nagrody Nobla, zabawne i sentymentalne wspomnienia pisarza, gorycz umykającego życia i sceny z „Chłopów” to treść przedstawienia „Życie moje skrętami bieży”, które wystawiono 9.12.2015 r. Jego niezwykłą atmosferę podkreśliła muzyka - ludowe stroje i tańce, walc oraz piosenki w wykonaniu „Hanki Ordonówny”, czyli uczennicy naszej Czwórki. Na scenie zobaczyliśmy uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum.
W 2017 r. nasza szkoła była głównym pomysłodawcą i organizatorem Roku Reymontowskiego pod patronatem Prezydenta Miasta Radomsko; w 150. rocznicę urodzin patrona szkoły zorganizowano szereg imprez o zasięgu ogólnopolskim, np. Ogólnopolski konkurs plastyczny „Reymontowskie pejzaże”, międzyszkolny konkurs matematyczny „Reymont w liczbach”, czytanie prozy Reymonta, happening miejski „Urodziny Reymonta na Reymonta”, międzyszkolne zawody sportowe o puchar dyrektora „Reymontówki na Bugaju”, Bieg Reymontowski, miejski konkurs „Reymont na zdrowo” czy Otwarte Dyktando Reymontowskie, a na zakończenie urodzinowy spektakl dla patrona.
W 2017 r. Czwórka doczekała kolejnej reformy oświaty - likwidacji gimnazjów i powrotu ośmioklasowej szkoły podstawowej. Po wygaśnięciu Publicznego Gimnazjum nr 2 żegnaliśmy w 2019 roku zarówno trzecioklasistów z gimnazjum, jak i ósmoklasistów z podstawówki - obie szkoły łączył ten sam patron - wielki pisarz Władysław Reymont.
Jest rok 2022 - rok jubileuszowy, niezwykły, bo szkoła obchodzi 100 lat istnienia - w tych samych murach pod rządami zaledwie 5 dyrektorów na przestrzeni lat, z licznymi sukcesami interdyscyplinarnymi oraz cudownymi wspomnieniami.
Aż chce się powtórzyć za Julianem Tuwimem:
„Szkoło! Szkoło!
Gdy cię wspominam,
Tęsknota w serce się wgryza,
Oczy mam pełne łez.”
